"Tot 30.000 extra jobs tegen 2030"

donderdag 11 juli 2019

Grondstoffen en producten een zo lang en hoogwaardig mogelijke levensduur bieden. Dat is de filosofie van de circulaire economie. Een belangrijk thema in een tijd waarin het klimaatvraagstuk meer dan ooit de agenda bepaalt. Het Steunpunt Circulaire Economie brengt onderzoekers samen. Streefdoel? Op een gefundeerde manier naar de toekomst kijken. Hoe zal de circulaire economie ons dagelijkse leven in de komende decennia veranderen? In deze interviewreeks polsen we naar hun inzichten.

Innovatie, robotisering en automatisering vormen een bedreiging voor vele jobs. Laaggeschoolden en kwetsbare groepen komen in de toekomst nog minder aan de bak. Het zijn maar twee van de vele doemscenario’s die geregeld opduiken.

Loopt het echt zo’n vaart met onze toekomstige werkgelegenheid? Kris Bachus, onderzoeksleider aan het HIVA – Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving van de KU Leuven – deelt die sombere toekomstvisie niet: “De circulaire economie levert Vlaanderen tegen 2030 naar schatting 30.000 extra jobs op.”
 

Kris Bachus

Positieve balans

“Doemdenkers zijn er altijd geweest”, steekt Kris Bachus van wal. “Elk decennium duikt wel ergens een econoom op die massaal jobverlies voorspelt door de technologische vooruitgang. Maar de economie en de werkgelegenheid tonen zich telkens flexibel genoeg om jobs die verdwijnen elders bij te creëren. Ook bij een transitie naar een circulaire economie is de balans eerder positief. Dat blijkt uit onze onderzoeken.”

“Vergelijk je de groeicijfers van de circulaire economie met de evolutie van de globale werkgelegenheid? Dan zie je dat het aantal jobs in de circulaire sectoren dubbel zo snel groeit. Dat is geen garantie voor de toekomst, maar wel een geruststelling voor onze beleidsmakers.”

“De economie en de werkgelegenheid tonen zich telkens flexibel genoeg om jobs die verdwijnen elders bij te creëren.”

 

“In ons onderzoek komen ook circulaire activiteiten in andere sectoren aan bod. De chemie bijvoorbeeld. Worden bepaalde productieloten afgekeurd? Dan probeert men alsmaar vaker om die batch te herwerken tot een alternatief product. Een veel betere optie dan alles botweg te vernietigen. Dat soort activiteiten beschouwen we ook als circulair. Zelfs al maakt de chemische sector in zijn totaliteit geen deel uit van de circulaire economie.”

Van circulaire economiecoach tot systeemschakelaar

Kris Bachus“Klinken namen als systeemschakelaar, circulaire-economiecoach en material ID-ontwikkelaar je niet meteen bekend in de oren? Toch voorspellen we dat die nieuwe jobs vlot ingang zullen vinden in onze arbeidsmarkt. Net als tientallen andere jobs waarvan je vandaag nog nooit hebt gehoord.”

“Hoe stoom je je organisatie of bedrijf klaar voor een circulaire koers? Daarin ligt de rol van de circulaire-economiecoach. Met zijn expertise en ervaring bereidt hij ondernemingen voor op hun intrede in de circulaire economie. Als coach zet hij de nodige proces- en productiewijzigingen in gang en begeleidt hij management en medewerkers tijdens die overgangsperiode.”

“Laat je een nieuwe woning bouwen? Dan volgt de ene aannemer de andere op. Met een systeemschakelaar zetten we in de toekomst veel meer in op een gestructureerde samenwerking tussen architect en vaklui. Door een betere coördinatie van de werkzaamheden werken we efficiënter, logischer en duurzamer.”

“Een duurzaam materialenbeheer vormt een van de steunpilaren in de circulaire economie. Welke materialen en grondstoffen (her)gebruiken we in productieprocessen? De material ID-ontwikkelaar maakt materiaalpaspoorten op die alle nuttige informatie bundelen. En bedrijven helpen om verstandige en duurzame keuzes te maken.”

Hersteleconomie

“Behalve die specifieke nieuwe jobs die gelinkt zijn aan een duurzaam productie- en afvalbeleid, maakt ook een heel oud beroep opnieuw zijn opmars: dat van hersteller. Hadden producenten er in de consumptiemaatschappij geen belang bij om hun producten lang te laten meegaan? Dan wordt dat in de circulaire economie net wel een grote drijfveer.”

“Die tendens zie je nu al in de vele repaircafé-initiatieven die her en der opduiken. Die leveren dan wel geen ‘officiële’ werkgelegenheid, maar dragen bij tot een circulaire mindset. Naast een heropleving van die hersteleconomie verwachten we ook een verschuiving naar leasing en andere circulaire businessmodellen.”

“Doet de term leasing ons vandaag eerder denken aan bedrijfswagens? Dan zien we het principe in de toekomst steeds vaker opduiken. Een voorbeeld: je bejaarde ouders komen niet meer zo gemakkelijk de trap op. De oplossing? Een geleasede traplift die achteraf gewoon teruggaat naar de producent, en dan naar een volgende gebruiker. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat de leasingsector veel jobpotentieel in zich draagt.”

“Ook kringloopwinkels en maatwerkbedrijven zullen mee de vruchten plukken van de hersteleconomie.”

 

Wat met laaggeschoolden?

Kris Bachus“Welke jobs zijn er in een circulaire economie nog weggelegd voor lager geschoolden? Ook dat is een veelgehoorde bezorgdheid. Het staat nu al buiten kijf dat we nog meer IT’ers, ingenieurs en technici nodig zullen hebben. Net als heel wat andere hooggeschoolde functies spelen ze een sleutelrol in ons toekomstige economische model.”

“Maar ook lager geschoolde profielen zullen kansen krijgen. Want in een circulaire economie zetten we nog meer in op recyclage. Afval ophalen, sorteren en manueel verwerken: binnen de afvalsector verwachten we een duidelijke jobgroei.”

“Ook de hersteleconomie schept mogelijkheden. Daarbij denken we vooral aan lager geschoolde technische mensen. Die zijn perfect inzetbaar voor eenvoudigere technische acties. Printplaten verwijderen uit oude pc’s bijvoorbeeld. Ook kringloopwinkels en maatwerkbedrijven plukken er mee de vruchten van.”

“Al dringt zich daar een blijvende subsidie-inspanning van de overheid op. Alleen zo garanderen we ook in de toekomst een job op maat van mensen die om uiteenlopende redenen niet aan de bak komen op de reguliere arbeidsmarkt.”

“In tegenstelling tot het klimaatdebat zien we in het vraagstuk rond circulaire economie alleen maar voorstanders. Net daarin schuilt de grote kracht ervan.”

 

Kansen verzilveren

“Er zijn dus best wel wat redenen voor optimisme. Maar toch moeten we ook in de toekomst waakzaam blijven als het gaat om knelpuntvacatures. Die zien we vandaag al opduiken in bedrijfstakken die morgen nog meer aan belang winnen. De behoefte aan hogere technische en IT-profielen zal nog groeien.”

“Dan komen we meteen bij ons onderwijs terecht. Want dat past zich traag aan aan de veranderende jobbehoeften. Daarom moeten we ook de kaart trekken van het gespecialiseerde onderwijs met instellingen als de VDAB en Syntra. Die zijn vaak sneller in staat om nieuwe opleidingen aan te bieden die beantwoorden aan onze toekomstige jobnoden.”

“In tegenstelling tot het klimaatdebat zien we in het vraagstuk rond circulaire economie alleen maar voorstanders. Net daarin schuilt de grote kracht ervan. En die zien we vandaag al ontkiemen in vele kleine initiatieven van mensen als jij en ik. Repaircafés, zelf producten creëren of gezamenlijke landbouwprojecten: allemaal positieve signalen van een maatschappij die openstaat voor meer duurzaamheid.”

“Het verhaal van de circulaire economie is er dus een van kansen. Die omzetten in krachtdadig beleid en zo onze economie duurzamer maken: dat wordt de grote uitdaging voor de volgende jaren. Niet alleen voor onze overheden en bedrijven. Maar ook voor ons als burgers en werknemers.“

Deel

Geschreven door David Vanden Eynde